Βαρθολομαίος στην Καστοριά: Σας καλώ σε πνευματική συστράτευση για την υπέρβαση της κρίσης
Σε πνευματική συστράτευση για την υπέρβαση της πολυδιάστατης κρίσης που δοκιμάζει τον λαό κάλεσε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, στην ομιλία του, κατά την υποδοχή του στην κεντρική πλατεία Ομονοίας της Καστοριάς. Τον Προκαθήμενο της Ορθοδοξίας, που συνόδευε ο επιχώριος Μητροπολίτης Καστορίας Σεραφείμ, υποδέχθηκαν ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Ιερώνυμος, ο δήμαρχος της πόλης Εμμανουήλ Χατζησυμεωνίδης, Μητροπολίτες, ο πρώην πρόεδρος της Βουλής Φίλιππος Πετσάλνικος, ο Περιφερειάρχης Δυτικής Μακεδονίας Γεώργιος Δακής, Στρατιωτικές Αρχές και πλήθος πιστού λαού.
Μικρά παιδιά έραιναν τον Πατριάρχη του Γένους με άνθη ενώ οι πιστοί του φιλούσαν το χέρι και ζητούσαν την ευλογία του. Στα μπαλκόνια είχαν αναρτηθεί φωτογραφίες του Πατριάρχη ενώ κυμάτιζαν παντού ελληνικές σημαίες και εκείνες με τον δικέφαλο.
Ο Δήμαρχος Καστοριάς καλωσόρισε τον Πατριάρχη του Γένους και αναφέρθηκε στους στενούς και ακατάλυτους δεσμούς της Καστοριάς με το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Ξαφνικά ένας ζηλωτής μοναχός άρχισε να φωνάζει συνθήματα κατά των θεολογικών διαλόγων με τους ετεροδόξους. Ωστόσο η αντίδραση του πιστού λαού ήταν άμεση απομακρύνοντας, με την παρέμβαση και των αστυνομικών Αρχών, τον μοναχό. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης συνέχισε κανονικά την ομιλία του ενώ ο λαός ξέσπασε σε χειροκροτήματα για τον πνευματικό πατέρα του.
Μετά την υποδοχή στην πλατεία ο Πατριάρχης, ο επιχώριος Μητροπολίτης και οι Ιεράρχες, οι Αρχές και ο λαός μετέβησαν πεζή στον Μητροπολιτικό Ναό της Καστοριάς όπου τελέστηκε πανηγυρικός εσπερινός.
Στην προσφώνηση του ο Μητροπολίτης Καστορίας μίλησε με θερμά λόγια για τον Οικουμενικό Θρόνο και τον Πατριάρχη του Γένους και για τη διαχρονική σχέση της Καστοριάς με την Αγία του Χριστού Μεγάλη Εκκλησία.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης ευχαρίστησε για την θερμή υποδοχή και τα αισθήματα σεβασμού και αγάπης του πιστού λαού. Σημείωσε, μεταξύ άλλων:
Εκφράζοντες τας βαθείας ευχαριστίας της ημετέρας Μετριότητος δια τους φιλόφρονας και ευγενείς λόγους σας, αδελφέ άγιε Καστορίας, χρέος θεωρούμεν να εκφράσωμεν και πάλιν την πολλήν χαράν δια την πραγματοποίησιν της επισκέψεώς μας ταύτης εις την πόλιν της Καστορίας, με αφορμήν την αγιοκατάταξιν της πλησίον αυτής, εν τη Ιερά Μονή Κλεισούρας, ασκητικώς βιωσάσης Οσίας Σοφίας Χοτοκουρίδου.
Μετά την τέλεσιν του πανηγυρικού εσπερινού, δοξάζομεν εκ ψυχής τον Κύριον και την Πάναγνον Μητέρα Αυτού δια την δοθείσαν ευλογίαν της κατατάξεως εις τας αγιολογικάς δέλτους της Εκκλησίας μας της μακαρίας ταύτης γυναικός, η οποία μετά οικειότητος και απλότητος συνωμίλει μετά της Θεοτόκου. Χαίρομεν διότι δια των αρξαμένων επισήμων τούτων τελετών, αι οποίαι κορυφούνται αύριον και επιστεγάζονται με το προσκύνημα εις τον τάφον της Οσίας και εις τον τόπον της ασκήσεως αυτής, γίνεται η αγία και πανελληνίως πλέον γνωστή, και διαδίδεται ευρύτερον η τιμή προς αυτήν. Τοιουτοτρόπως, όχι μόνον η πόλις και η ευρυτέρα περιοχή της Καστορίας έχουν την αγίαν προστάτιδα και πρέσβειραν προς Κύριον, αλλά και κάθε πιστός χριστιανός δύναται πλέον ευχερέστερον η πρότερον να την επικαλήται εις βοήθειαν και μεσιτείαν. Διότι οι άγιοι είναι φίλοι και προστάται των ανθρώπων και δια των προσευχών και μεσιτειών τους ευεργετούν αυτούς. Δεν είναι εξωπραγματικά όντα, διαβιούντα εκτός τόπου και χρόνου, αλλά μέλη της κοινωνίας μας, και μάλιστα ενεργώς ενδιαφερόμενα δια τούς συνανθρώπους των. Η Εκκλησία μας συνιστά καθημερινώς να ζώμεν συν πάσι τοις Αγίοις και να επικαλούμεθα την βοήθειάν των εις όλας τας δυσκολίας και τας περιπτώσεις της ζωής μας.
Συγχρόνως, η αγία του τόπου σας γίνεται και κτήμα της οικουμένης, διότι κάθε άγιος της Εκκλησίας μας είναι οικουμενικός και καθολικός, η αγάπη του Χριστού τον συνδέει με όλους τους ανθρώπους, τους οποίους ανακεφαλαιώνει η ανθρωπίνη φύσις του Κυρίου, την οποίαν προσέλαβε δια την σωτηρίαν ημών. Ούτω και η οσία Σοφία είναι πλέον ένας οικουμενικός θησαυρός, αφού ήδη από αυτήν την ζωήν με σκληρούς αγώνας και κόπους απέδειξεν ότι ο απρόσιτος Θεός «μετέχεται κατά χάριν» και ήνωσεν εις τον εαυτόν της τα παρόντα με τα έσχατα.
Δεν ήτο λοιπόν δυνατόν η ημετέρα Μετριότης να αρνηθή την πρόσκλησιν του αγαπητού αδελφού και συλλειτουργού κυρίου Σεραφείμ να προστή των πανηγυρικών τελετών, καθ’ ότι το Πατριαρχείον Κωνσταντινουπόλεως αποτελεί σήμερον τον εκφραστήν της οικουμενικής διαστάσεως της Εκκλησίας μας, ως σώμα κρατούν την αλήθειαν του σώματος του ζώντος Χριστού, ως μία κοινότης αγωνιζομένη δια την επί γης πραγμάτωσιν του «ελθέτω η βασιλεία σου», συνάγουσα επί το αυτό πλήθος ανθρώπων εκ παντοδαπών εθνών, γλωσσών και γενών δια να ποιήση αυτούς μετόχους ξενίας δεσποτικής.
Συγχαίρομεν φιλαδέλφως τον Ποιμενάρχην της Μητροπόλεως ταύτης, διότι τοσαύτην έμπρακτον αγάπην έδειξε δια την ανάδειξιν της τιμής και της προβολής της αγίας, συνεχίζων καλλικάρπως το πνευματικόν έργον του μακαριστού προκατόχου αυτού κυρού Γρηγορίου, ο οποίος εμερίμνησε δια την επάνδρωσιν και επαναλειτουργίαν ως γυναικείου κοινοβίου του ιερού σεμνείου της Θεοτόκου εν Κλεισούρα, όπου έζησεν η αγία, δια συνοδείας σεμνών μοναζουσών εκ του εν Έβρω Ιβηριτικού Μετοχίου Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Η τιμωμένη αγία Σοφία, αδελφοί και τέκνα εν Χριστώ, μας διδάσκει την τέχνην να ανοιγώμεθα όλον και περισσότερον εις την θείαν αγάπην. Και η τέχνη αύτη δεν ημπορεί να είναι άλλον τι, ει μη η διαρκής θυσία του εαυτού μας. Ας μην απατώμεθα: αγάπη άνευ θυσίας δεν υπάρχει. Ούτω και πρόοοδος εις την πνευματικήν ζωήν δεν ημπορεί να υπάρξη, εάν ο άνθρωπος δεν υποβάλη τον εαυτόν του εκουσίως εις συνεχείς θυσίας, χάριν της αγάπης του πλησίον και του Χριστού, όπως υπέβαλεν εαυτήν η μακαρία ασκήτρια Σοφία. Η μακαρία Σοφία, καίτοι έζη εν πλήρει αφανεία και ταπεινώσει, ήτο λύχνος φαίνων εν τη σκοτία και οδηγών ως νεφέλη τους συνανθρώπους αυτής εις την πηγήν της ζωής. Είχεν ασκήσει εις το έπακρον τας τρεις θεμελιώδεις αρετάς της μοναχικής ζωής: την παρθενίαν, την ταπείνωσιν και την ακτημοσύνην.
Εις την ταπείνωσιν εμιμείτο την προστάτιδα αυτής Παναγίαν. Εις την εργασίαν εκείνην του σκυτοτόμου της Αλεξανδρείας, τον οποίον επεσκέφθη ο όσιος Αντώνιος ο Μέγας, όστις έλεγε: «όλοι σώζονται, μόνον εγώ απόλλυμαι», ως μαρτυρεί το περιστατικόν εκείνο του βίου της, κατά το οποίον έσωσε το πλοίον το οποίον μετέφερεν αυτήν μετά των άλλων προσφύγων εις Ελλάδα από τον καταποντισμόν, ειπούσα εις την εμφανισθείσαν εις αυτήν Θεοτόκον: «Παναγία μου, εγώ να απολεσθώ, διότι είμαι η αμαρτωλή, ίνα σωθή ο κόσμος».
Τοσαύτη ήτο η αγιότης του βίου αυτής, ώστε δεν ήτο απαραίτητος εις αυτήν ένας άνθρωπος δια να υπακούη εις αυτόν, αλλά υπήκουεν απ’ ευθείας εις την Παναγίαν, ούσα ετοίμη να εκτελέση ο,τι θα της εζήτει, υποβάλλουσα εαυτήν εις κάθε θυσίαν και αγώνα, χαρακτηριστικόν ασφαλώς τελειότητος. Η υπακοή, η οποία εχαρακτήριζε την μακαρίαν Σοφίαν ήτο η υπακοή την οποίαν διδάσκει η ορθόδοξος Εκκλησία μας, ήτοι η αναζήτησις και υπακοή εις το θέλημα του Θεού. Η υπακοή εν τη Εκκλησία δεν συνίσταται εις μίαν πειθαρχίαν, βασιζομένην εις την υποταγήν του κατωτέρου ιεραρχικώς εις τον ανώτερον, η του νεωτέρου εις τον πρεσβύτερον η της μειονότητος εις την πλειονότητα, ως συμβαίνει εις τας συγχρόνους δημοκρατικάς κοινωνίας. Η υποταγή αύτη, καίτοι συχνάκις απαραίτητος δια την διατήρησιν της ανθρωπίνης κοινωνίας, έχει μέσα της τον εξαναγκασμόν και είναι υποταγή εις μίαν ανθρωπίνην βούλησιν. Η υπακοή όμως εν τη Εκκλησία ημών είναι ελευθέρα υποταγή εις ένα άνθρωπον, τον πνευματικόν οδηγόν, δια την εκπλήρωσιν του θελήματος του Θεού, Όστις και αποτελεί τον μόνον τελικόν σκοπόν της. Αυτήν την αναζήτησιν και εκπλήρωσιν του θείου θελήματος είχεν η μακαρία Σοφία ως μόνιμον χαρακτηριστικόν του βίου της.
Η δε ακτημοσύνη ήτο η αρετή, η οποία κατ’ εξοχήν την εστόλιζεν. Εμιμήθη τον Κύριον ημών, Όστις εζήτει τόσον ολίγον τα αγαθά του κόσμου τούτου, ώστε «ουκ είχε που την κεφαλήν κλίνη» (Ματθ. 8, 20). Δια της αδιαλείπτου απαρνήσεως και αποταγής των πάντων εκέρδισε μίαν ελευθερίαν αληθινώς βασιλικήν: την ελευθερίαν της δόξης των τέκνων του Θεού.
Δεν πρέπει να λησμονώμεν, όμως, ότι η αληθινή ακτημοσύνη δεν έγκειται μόνον εις την απάρνησιν των υλικών κτήσεων, αλλά και των διανοητικών. Σήμερον, δυστυχώς, οι άνθρωποι βλέπουν εις τας επιστημονικάς γνώσεις των ένα πνευματικόν πλούτον, και δεν υποπτεύονται την ύπαρξιν μιας υψηλοτέρας γνώσεως, ενός πλούτου απαραμίλλου και αδαπανήτου. «Ο γευσάμενος των άνω, ευχερώς των κάτω καταφρονεί», λέγει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος. Τον πλούτον αυτόν τον ειρηνόδωρον και ειρηνοποιόν, κατείχεν η αγία, απαρνηθείσα δια της μακαρίας απλότητος και κάθε διανοητικήν «ιδιοκτησίαν», η οποία δύναται να εξορίση την αγάπην του Θεού και του πλησίον.
Με την τελείαν ακτημοσύνην αυτής η αγία μας δεικνύει την οδόν και σήμερον, εν μέσω οικονομικής κρίσεως και δυσπραγίας. Διότι οι άνθρωποι δεν επιθυμούν να εννοήσουν ότι πηγή των αναριθμήτων συμφορών της ανθρωπότητος είναι πάντοτε οι αθέμιτοι πόθοι των. Ως προ πολλών αιώνων λίαν ευστόχως είπεν ο όσιος Ιωάννης ο εν Σιναίω τω Όρει ασκησάμενος, η φιλοχρηματία είναι η μήτηρ πάντων των κακών. Αυτή είναι και σήμερον η πηγή των χωρισμών, της έχθρας, του μίσους, της σκληρότητος, των φόνων, των πολέμων.
Αξιωθείσα, λοιπόν, παρά Κυρίου να αίρη καθημερινώς τον σταυρόν της μοναχικής ζωής, ως «κήρυξ της ερχομένης Βασιλείας» κατά τον άγιον Γρηγόριον Παλαμάν, έζη εντεύθεν, δια των ουρανίων και αγγελοειδών αρετών τούτων την πληρότητα της μοναχικής αφιερώσεως, και ανεδείχθη στύλος πνευματικός δια την τοπικήν Εκκλησίαν Καστορίας, αλλά και δια σύμπαντα τον κόσμον.
Η πνευματική ζωη, αδελφοί και τέκνα, έχει τούς νόμους αυτής. Και μόνον όταν τούς γνωρίζωμεν, όπως τούς εγνώριζεν η Οσία Σοφία, μόνον όταν τούς τηρώμεν, όπως τους ετήρει αύτη μετά ακριβείας, δυνάμεθα αληθώς να αντιμετωπίσωμεν τας παγίδας του πονηρού, να υπερνικήσωμεν τα πάθη μας, να ενοποιήσωμεν τον εαυτόν μας, να ανακαλύψωμεν το πραγματικόν πρόσωπόν μας και να προσφέρωμεν θυσίαν αγάπης και ευχαριστίας εις τον πλησίον και εις τον Θεόν.
Ευχαριστούμεν και πάλιν πάντας τους κοπιάσαντας δια την οργάνωσιν των πανηγυρισμών υπό την άγρυπνον επίβλεψιν του πρωτοστατήσαντος και πλέον πάντων μοχθήσαντος Μητροπολίτου Καστορίας, ως και τον πιστόν λαόν της πόλεως, όστις προσήλθε δια να τιμήση με την παρουσίαν του την αγίαν, αλλά και όλους τους εκ δυσμών και βορρά και θαλάσσης και εώας προστρέξαντας ενταύθα, απλούς πιστούς και ποιμένας, με προεξάρχοντα τον Μακαριώτατον αδελφόν και συλλειτουργόν ημών Αρχιεπίσκοπον Αθηνών και πάσης Ελλάδος κύριον Ιερώνυμον.
Η χάρις και προστασία και σκέπη της αγίας Σοφίας είησαν πάντοτε μαζί μας, και ιδιαιτέρως μετά του αγαπητού λαού της Ιεράς Μητροπόλεως Καστορίας.
