Η πόλη της Σιάτιστας εόρτασε τον Άγιο Μηνά τον μεγαλομάρτυρα

Πανηγυρικά εορτάστηκε η μνήμη του Αγίου Μηνά του μεγαλομάρτυρος στη Σιάτιστα, στον ιστορικό Ιερό Ναό, που είναι αφιερωμένος στη μνήμη του.
Την παραμονή της εορτής, Δευτέρα 10 Νοεμβρίου 2014, τελέσθηκε με θρησκευτική λαμπρότητα ο Μέγας Πανηγυρικός Αρχιερατικός Εσπερινός επί τη Εορτή του Αγίου.
Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης κ. κ. Παύλος χοροστάτησε στον Μέγα Πανηγυρικό Εσπερινό, πλαισιωμένος από τους Ιερείς των δύο Ενοριών της Σιάτιστας π. Στέφανο, π. Στέργιο, π. Βασίλειο, π. Νέστορα και π. Γρηγόριο.
Στο κήρυγμά του, ο Σεβασμιώτατος, στην αρχή αναφέρθηκε με λίγα λόγια στο βίο του Αγίου Μηνά και στη συνέχεια ανέλυσε το σημείο εκείνο, που ο Άγιος Μηνάς ενοχλήθηκε από τον τρόπο της ζωής των ανθρώπων της εποχής του και από την συμπεριφορά τους στους χριστιανούς.
«Ο Άγιος Μηνάς, όπως είπε ο Σεβασμιώτατος, δεν παρέμεινε κρυφός χριστιανός αλλά έφυγε. Ήταν η πρώτη πράξη της αντίστασής του απέναντι σε έναν κόσμο τεράστιο και έχει σημασία αυτό, γιατί και στο δικό μας τον κόσμο και την εποχή συμβαίνουν πολλές φορές περίεργα, που όλο και τείνουν να επεκτείνονται. Πολλές φορές και εμάς δεν μας αρέσει…
Ο Άγιος Μηνάς μας είπε ότι, πρέπει να ξεχωρίζουμε τον εαυτό μας από τέτοιες στάσεις και εκδηλώσεις ζωής, όταν συμβαίνουν εκεί όπου κατοικούμε. Θα πρέπει και εμείς να ξεχωρίσουμε τον εαυτό μας. Δεν θα πάρουμε βέβαια το βουνό, που πήρε ο Άγιος Μηνάς αλλά όπως λέει και ο Χριστός: «Διὸ ἐξέλθετε ἐκ μέσου αὐτῶν καὶ ἀφορίσθητε, λέγει Κύριος, καὶ ἀκαθάρτου μὴ ἅπτεσθε» …
Είναι, λοιπόν, η εποχή μας αυτή, που πρέπει πλέον πραγματικά να ξεχωρίζουμε και να μη μετέχουμε τάχα σιωπηλά, παρόλο που δεν τα εγκρίνουμε, οποιαδήποτε πράγματα.
Ο ίδιος ο Χριστός μας είπε: «ήλθα να διχάσω τον άνθρωπο από τον πατέρα του και την κόρη από τη μάνα της και θα είσαστε μισούμενοι υπό πάντων για το όνομά μου».
Έτσι, λοιπόν, ο Άγιος Μηνάς σήμερα μας επισημαίνει μία στάση, που πρέπει να την ξαναβρούμε στη δική μας τη ζωή. Δεν μπορούμε να φύγουμε από τις χώρες και τον τόπο που ζούμε, έχουμε την οικογένειά μας, τα παιδιά μας, τις απασχολήσεις μας. Όμως θα πρέπει να απομακρυνθούμε από το φρόνημα του κόσμου αυτού, που είναι ξένο προς το Χριστό. Θα πρέπει να διαφοροποιηθούμε. Δεν θα πρέπει να σκύψουμε το κεφάλι αλλά σεμνά και αληθινά, να τα αφήσουμε όλα αυτά έξω από τη δική μας τη ζωή, ακόμα και αν μας παρεξηγήσουν και δικοί μας άνθρωποι. Αυτό είναι το πρώτο μήνυμα του Αγίου Μηνά.
Το δεύτερο είναι αυτό, που απάντησε στον έπαρχο, όταν του είπε ότι ήλθα να ομολογήσω το Χριστό. Και θα πει κάποιος, γιατί να τον ομολογήσει; Δεν του ήταν αρκετό, που εκείνος πίστευε στο Χριστό;
Και την απάντηση βέβαια μας την δίνει ο Άγιος πρώτα, γιατί ο ίδιος ο Χριστός μας είπε ότι, «αν ντραπείτε να με ομολογήσετε μέσα στον κόσμο που ζείτε και εγώ όταν θα βρεθείτε ενώπιον του Πατρός μου», και εννοεί στη Δευτέρα Παρουσία, «και εγώ θα ντραπώ να πω ότι είστε δικά μου παιδιά»…
Έτσι, λοιπόν, ο Άγιος Μηνάς δεν φοβάται να ομολογήσει το Χριστό…
Πλησιάζουμε στην εποχή, αν δεν είμαστε ήδη μέσα, όπου πραγματικά θα αρχίσουμε να διχαζόμαστε. Όχι γιατί εμείς επιθυμούμε να διχαστούμε αλλά γιατί οι άλλοι ενοχλούνται, επειδή εμείς είμαστε πιστοί.
Αλλοίμονο, λοιπόν, αν υποστείλουμε τη σημαία μας.
Ο Άγιος Μηνάς, στη συνέχεια μετά την ομολογία της πίστεώς του, βασανίστηκε πολύ. Προσπάθησε ο Πύρρος, ο έπαρχος, με ένα σωρό μαρτύρια να κάμψει το φρόνημά του… Ο Άγιος, όμως, ήταν όλο και πιο γενναίος. Όλο και πιο σταθερός και δόξαζε τον, Θεό γιατί τον αξίωνε να γίνει συμμέτοχος του Πάθους του. Ο Χριστός έπαθε για μας. Σκέφθηκε ότι, ο Χριστός για μένα έπαθε. Να μην πάθω και εγώ κάτι για κείνον;… Βλέποντας ότι δεν κάμπτετε το φρόνημά του, τελικά τον αποκεφάλισε.
Ο Άγιος Μηνάς έγινε πιστός μέχρι θανάτου και αξιώθηκε να λάβει το στεφάνι της ζωής. Και αυτό το στεφάνι της ζωής, εκδηλώθηκε με ένα πλήθος θαυμάτων, που ενήργησε και ενεργεί ο Άγιος Μηνάς παντού και πάντοτε…
Ο Άγιος Μηνάς μας έδειξε αυτό που οφείλουμε ως χριστιανοί να κάνουμε. Να μείνουμε και εμείς πιστοί οποιεσδήποτε δοκιμασίες και δυσκολίες και αν υποστούμε για την πίστη μας.»
Κλείνοντας την ομιλία του, ο Σεβασμιώτατος Ποιμενάρχης μας, ευχήθηκε σε όλους, με τις πρεσβείες του Αγίου Μηνά, η πορεία μας να είναι πορεία πάνω στα ίχνη τα δικά του. Με πίστη, με δύναμη ψυχής, με αγάπη Χριστού και με αφοσίωση στο πρόσωπο του Χριστού, με τις πρεσβείες των Αγίων μας.
Την κυριώνυμο ημέρα της εορτής ο τελέστηκε πανηγυρική Θεία Λειτουργία, ιερουργούντος του Αρχιμανδρίτη και πρωτοσύγκελου της Μητροπόλεως π. Εφραίμ, ο οποίος κήρυξε τον Θείο Λόγο, μετά των Ιερέων των δύο Ενοριών της Σιάτιστας π. Στέφανο, π. Στέργιο, π. Βασίλειο, π. Νέστορα και π. Γρηγόριο.
Στον κατάμεστο από πλήθος πιστών Ιερό Ναό του Αγίου, παρών στο εορτασμό έδωσε και η τοπική αρχή του Δήμου Βοΐου, με επικεφαλής τον αντιδήμαρχο κ. Λάζαρο Γκερεχτέ.
Το αναλόγιο του Ιερού Ναού λάμπρυνε με την παρουσία του ο αριστερός ιεροψάλτης του Μητροπολιτικού Ναού Αγίου Δημητρίου.

Ιερός Ναός Αγίου Μηνά Σιάτιστας
 

Ο Ιερός Ναός του Αγίου Μηνά ανεγέρθηκε στα 1702 και κοσμήθηκε στα 1728. Είναι μονόκλιτη ξυλόστεγη βασιλική με υπερυψωμένο νάρθηκα – γυναικωνίτη και περίτεχνο τέμπλο. Σημαντικές είναι οι τοιχογραφίες στο νότιο τοίχο του Ναού.

Μια ξενάγηση αλλιώτικη από τις άλλες!
Είναι μια ξενάγηση στην εκκλησία του Αγίου Μηνά από τον συμπατριώτη μας Ηλία Ν. Ντιό.

Το πρώτο μισό του 18ου αιώνα, μέσα στη γενική ακμή που παρατηρείται στη Σιάτιστα, κτίζεται και ο μικρός, μονόχωρος Ναός του Αγίου Μηνά. Όπως όλοι σχεδόν οι Ναοί αυτής της περιόδου, ο Ναός κερδίζει το ύψος του από το έδαφος, κτισμένος σχεδόν ο μισός στη γη, σύμφωνα με την παράδοση ότι απαγορευόταν οι Ναοί να είναι περίβλεπτοι και έπρεπε να είναι μικροί και αφανείς.
Ο Ναός, ανάλογα με την μεγάλη ακμή της εποχής, αγιογραφήθηκε σύμφωνα με το γενικότερο πνεύμα καλλιτεχνικής άνθησης που επικρατούσε τότε. Τότε έγινε και το θαυμαστό ξυλόγλυπτο τέμπλο του Ναού.
Από τον πρώτο αγιογραφικό διάκοσμο σώζεται σήμερα μόνο η αγιογράφηση του νότιου τοίχου και η αγιογράφηση του Ιερού.
Στο κάτω διάζωμα εικονίζονται ολόσωμοι, και λόγω της ιδιαίτερης στρατιωτικής τους συγγένειας με τον Άγιο Μηνά, οι στρατιωτικοί Άγιοι Δημήτριος, Νέστωρ, Θεόδωρος και Μερκούριος, ο Άγιος Χριστόφορος και οι ιαματικοί Άγιοι Ανάργυροι και Παντελεήμων.
Είναι εποχή όπου οι αγιογράφοι στρέφονται σε κλασικά πρότυπα των Παλαιολόγων, τα οποία πέρασαν αργότερα στην Κρητική τέχνη. Έτσι έχουμε επιβλητικές ως προς τη μορφή παραστάσεις με εξαιρετική κίνηση σε όλο το σώμα και πολύπλοκη πτυχολογία, έργα ενός απόλυτα λαϊκού μεν καλλιτέχνη, αλλά με μεγάλη αφομοίωση παλαιοτέρων προτύπων και σεβασμό σε αυτά..
Για παράδειγμα παρατηρούμε την μοναδική σε κάθε παράσταση κίνηση των χεριών και των ποδιών καθώς και τη συστροφή των μορφών του Αγίου Μερκουρίου καθώς ετοιμάζει το βέλος του και του Αγίου Χριστοφόρου. Η ιδιαίτερη επιμέλεια του καλλιτέχνη διαπιστώνεται ακόμη και στα ανάγλυφα επίχρυσα φωτοστέφανα.
Στα επάνω διαζώματα εικονίζονται σε μικρή κλίμακα σκηνές από τη ζωή του Χριστού και της Παναγίας. Και εδώ έχουμε τον ίδιο ζωγραφικό συγκρητισμό από λαϊκό πνεύμα (όπως φαίνεται από το ζωικό δυναμισμό σωμάτων και μορφών, από τα έντονα χρώματα και τις χονδροειδείς σχηματοποιήσεις των μορφών, όπως είναι τα κύματα του Ιορδάνη στην παράσταση της Βαπτίσεως), αλλά ταυτόχρονα και από ένα αισθητικό πνεύμα μιας άλλης εποχής, των Βυζαντινών προτύπων, που αν και φτάνουν σαν απόηχος στο έργο του αγιογράφου, είναι συστατικά στοιχεία που δίνουν σ’ αυτό το έργο τη γνώση και την πνευματική διάσταση που φαίνεται στα μάτια του θεατή ως ομορφιά.
Το αγιογραφικό σύνολο του Αγίου Μηνά έχει στενή σχέση με το αγιογραφικό σύνολο της εκκλησίας της Παναγίας στη Γεράνεια. Ίδια εποχή, ίδιο εργαστήριο και πιθανόν και ίδιος καλλιτέχνης.
Αποκορύφωμα αυτού του αγιογραφικού ρεύματος του 18ου αιώνα έχουμε στο γυναικωνίτη του Προφήτη Ηλία, εκεί όπου ο κλασικισμός των μορφών και η σχεδόν πλήρης αφομοίωση του πνεύματος των Βυζαντινών προτύπων, δημιουργεί ένα απαράμιλλο σύνολο αγιογράφησης, το οποίο δίνει στο θεατή όχι απλά μια αισθητική απόλαυση, αλλά αποτελεί και ένα μάθημα πάνω στη βυζαντινή αγιογραφία ως σύνολο.
Το τέμπλο του Ναού είναι το μοναδικό αχρύσωτο τέμπλο στους Ναούς της Σιάτιστας. Πιθανόν οικονομικοί λόγοι δεν επέτρεψαν την ολοκλήρωση της διακόσμησης του τέμπλου. Το περίεργο με αυτό το τέμπλο είναι ότι δεν ακολουθεί το αισθητικό ρεύμα της εποχής στην ξυλογλυπτική, που είναι τα μπαρόκ μοτίβα και ο βαρύς τρόπος διακόσμησης. Αντίθετα, το τέμπλο είναι ρηχό, επιπεδόγλυφο, σχεδόν λιτό, ακολουθώντας μια παλαιότερη παράδοση ξυλογλυπτικής που συναντάμε το 16ο αιώνα στην περιοχή της Μακεδονίας. Και αυτό αποτελεί και την μοναδική ομορφιά αυτού του «ημιτελούς» τέμπλου.